Opryszczka

Opryszczka: wszystko, co musisz wiedzieć

5 min przeczytane
Opryszczka: wszystko, co musisz wiedzieć Opryszczka: wszystko, co musisz wiedzieć Opryszczka: wszystko, co musisz wiedzieć

Co należy wiedzieć na temat opryszczki?

Jeżeli cierpisz na opryszczkę, nie jesteś sam. Około dwie trzecie osób poniżej 50. roku życia jest zakażonych wirusem opryszczki typu 1 (HSV‑1), a więc wirusem odpowiedzialnym za powstawanie wykwitów opryszczki[1]. W Europie odpowiada to nieco ponad 200 milionów kobiet (69%) i 187 milionom mężczyzn (61%). Zakażenie wirusem opryszczki przebiega w większości przypadków bezobjawowo, lecz może powodować też lekkie objawy lub bolesne pęcherze. Wykwity opryszczki mogą być nie tylko irytujące, ale również wywoływać poczucie zakłopotania, co ma negatywne skutki społeczne i emocjonalne. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do izolacji społecznej. Ale pamiętaj — nie jesteś sam.

Czym jest opryszczka?

Wykwity opryszczki (popularnie: opryszczka lub „zimno”) są grupami pęcherzyków wypełnionych płynem. Pęcherzyki często występują w skupiskach na wardze i wokół ust, a także na nosie. Wyróżniamy kilka faz rozwoju opryszczki. Przed wystąpieniem wykwitu często wyczuwalne jest mrowienie lub kłujący ból. Później pojawiają się pęcherze, które zwykle pękają, sączą się, a następnie pokrywają się strupami i znikają w ciągu kilku dni do dwóch tygodni. W przypadku braku leczenia wykwit opryszczki utrzymuje się na skórze zwykle przez 7 do 10 dni, ale może też pozostawać na skórze do dwóch tygodni. Mimo że na opryszczkę nie ma lekarstwa, ból i nasilenie objawów związanych z wykwitem można kontrolować, a proces gojenia — przyspieszyć.

W przypadku braku leczenia wykwit opryszczki utrzymuje się na skórze zwykle przez 7 do 10 dni, ale może też pozostawać na skórze do dwóch tygodni.

Co powoduje opryszczkę?

Wykwity opryszczki powoduje wirus herpes simplex typu 1 (HSV‑1). Istnieją dwa typy wirusa herpes simplex: HSV‑1 i HSV‑2. Ten pierwszy jest odpowiedzialny za powstawanie wykwitów opryszczki wargowej, zlokalizowanych wokół ust, najczęściej na wargach. Opryszczka typu 1 jest powszechnie znana po prostu jako zwykła opryszczka lub „zimno”, natomiast wirus HSV‑2 powoduje opryszczkę narządów płciowych. Ogólnie rzecz biorąc, opryszczka jest wysypką na skórze i błonach śluzowych. Charakteryzuje się zaczerwienieniem problematycznego obszaru, a następnie powstawaniem pęcherzyków, które mogą pękać, wskutek czego tworzą się strupy.

Do pierwotnego zakażenia wirusem opryszczki zwykle dochodzi u osób w wieku poniżej 20. roku życia, nawet u niemowląt, już w wieku 6 miesięcy. Istnieje wiele możliwych dróg zakażenia: bezpośredni kontakt z wirusem poprzez ślinę, pocałunek, dotyk czy używanie tych samych przedmiotów osobistych z osobą zakażoną. Czy i jak długo opryszczka może być zaraźliwa? Warto wiedzieć, że nosiciel wirusa może zarażać w każdym czasie, bez względu na to, czy w danej chwili występuje u niego wykwit opryszczki. Wirus opryszczki przenika do organizmu poprzez uszkodzenie w skórze w okolicy ust lub w jamie ustnej. Wykwit pojawia się w ciągu zaledwie kilku dni. Po tym początkowym zakażeniu wirus pozostaje uśpiony wewnątrz komórek nerwów twarzy. W około jednej trzeciej przypadków wirus może się „obudzić” lub ponownie przejść w stan aktywności — mamy wtedy do czynienia z opryszczką nawracającą. Gdy nastąpi ponowne przejście w stan aktywności, wirus wycofuje się z nerwów i trafia do komórek skóry, powodując wykwity: pęcherzyki wokół ust, w jamie ustnej lub, w około 10% przypadków, na nosie, podbródku lub policzkach.

Do wykwitów opryszczki może przyczyniać się stres, w tym stres emocjonalny, zmęczenie, brak snu, osłabienie układu odpornościowego, choroba, w przebiegu której wystąpiło zakażenie lub gorączka, zabieg chirurgiczny (w tym interwencja dentystyczna), miejscowy uraz skóry, zmiany hormonalne (np. miesiączka lub zażywanie pigułek antykoncepcyjnych), a nawet działanie słońca lub wiatru. Jeżeli problem opryszczki dotyczy również Ciebie, możesz założyć dzienniczek, w którym będziesz notować czynniki takie jak aktywność, choroby i zdarzenia życiowe, aby zorientować się, co poprzedza powstawanie wykwitów. Pomoże Ci to ograniczyć listę potencjalnych czynników powodujących wykwity. U osób z nawracającą opryszczką do wykwitów dochodzi nie częściej niż trzy razy w roku, a częstotliwość występowania wykwitów zasadniczo zmniejsza się z czasem.

Czy opryszczka jest zaraźliwa?

Tak. Opryszczka zwykle przenosi się z osoby na osobę w sytuacji bliskiego kontaktu, takiej jak pocałunek, ale zarazić można się również dotykając przedmiotów, na powierzchni których obecny jest wirus — np. ręczników, sztućców czy maszynek do golenia. Możesz zarażać innych od momentu, gdy zaczniesz odczuwać mrowienie lub inne oznaki wykwitu opryszczki, aż do całkowitego wygojenia się zmian. Zatem powszechne założenie, że opryszczka nie jest już zaraźliwa po pokryciu się strupami, jest nieprawdziwe. Kiedy więc opryszczka przestaje zarażać? Niestety opryszczka jest zaraźliwa nawet wtedy, gdy wykwity nie są już widoczne, ponieważ możesz przenieść wirusa na inne osoby, nawet gdy znajduje się on w stanie uśpienia.

Jak długo trwa?

Ile czasu trwa proces zanikania opryszczki? Po pierwszym zakażeniu wirusem wykwity powstają zazwyczaj w ciągu kilku dni. Oznaki i objawy mogą być różne, w zależności od tego, czy jest to pierwszy wykwit, czy nawrót, który zazwyczaj cechuje się mniejszym nasileniem. Wykwity opryszczki często powstają w tym samym miejscu, co wcześniej, a proces rozwoju opryszczki dzieli się zwykle na pięć etapów, które trwają łącznie od 7 do 10 dni. Wczesne etapy są najbardziej bolesne i charakteryzują się największą wrażliwością.

  • Etap 1: Mrowienie U ponad 85% osób cierpiących na opryszczkę wykwity często zaczynają się od objawów takich jak mrowienie, napięcie, bolesność lub swędzenie wokół warg. Ten etap trwa od 1 do 2 dni. Mrowienie najczęściej odczuwalne jest w okolicy obszaru, na którym następnie pojawia się wykwit. Następnie obszar ten zaczyna puchnąć, staje się zaczerwieniony i może być bolesny w dotyku. Należy pamiętać, że opryszczka jest zaraźliwa od chwili, gdy pierwszy raz wystąpiło uczucie mrowienia lub inne oznaki wykwitu, ponieważ wówczas doszło już do replikacji wirusa.
  • Etap 2: Tworzenie się pęcherzy W ciągu 48 godzin od pierwszego etapu pojawiają się skupiska czerwonych pęcherzyków wypełnionych płynem. Są one efektem obrony organizmu przed budzącym się i namnażającym wirusem. Pęcherzyki zaczynają wypełniać się przejrzystym płynem. Ten płyn jest wysoce zaraźliwy, ponieważ zawiera wirus opryszczki (HSV‑1, wirus herpes simplex typu 1). Jeżeli pęcherzyk pęknie, na zewnątrz wydostanie się zaraźliwy płyn, który może zakażać inne części ciała lub inne osoby.
  • Etap 3: Sączenie W 4. lub 5. dniu od powstania wykwitu pęcherze pęcherzyki zwykle pękają, sączą się i powstają bolesne rany. Otwarte rany są czerwone i płytkie. Należy mieć świadomość, że w tym czasie wykwity opryszczki są najbardziej zaraźliwe. Otwarte, wrzodziejące rany zaczną teraz pokrywać się strupami, ponieważ organizm rozpoczyna proces gojenia.
  • Etap 4: Powstawanie strupów Około 5. do 8. dnia od powstania wykwitu, rany najprawdopodobniej pokryją się już strupami. Rany zaschły i utworzyły się swędzące strupy, których pęknięcie powoduje ból. Gdy pęcherzyk wyschnie bez pękania, strupy mają żółte lub brązowe zabarwienie.
  • Etap 5: Ustąpienie objawów i gojenie Ostatnim etapem rozwoju wykwitu opryszczki jest faza gojenia. Gdy mechanizmy obronne organizmu poradzą sobie z wirusem, strupy zaczynają schodzić, a wykwity goją się. Staraj się unikać zdrapywania strupów, ponieważ wówczas proces gojenia będzie musiał zacząć się od początku. U większości ludzi gojenie następuje pomiędzy 8. a 10. dniem po wystąpieniu objawów. Wykwity opryszczki zwykle nie pozostawiają blizn.

Czy opryszczkę można wyleczyć?

Pomiędzy wykwitami wirus HSV‑1 ukrywa się w komórkach nerwów, dlatego opryszczka nigdy nie jest całkowicie wyleczona. Po pierwszym zakażeniu wirus pozostaje uśpiony w komórkach nerwów twarzy do końca życia nosiciela. Chociaż spontaniczne nawroty są możliwe, istnieją liczne i różnorodne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, które mogą prowadzić do przejścia wirusa ze stanu uśpienia do gwałtownego namnażania, a tym samym do powstania wykwitów. Czynniki te są różne u każdego nosiciela, dlatego nie da się sporządzić ich ogólnej listy; po prostu pewne zdarzenia życiowe mogą budzić wirusa i prowadzić do nawrotu wykwitu opryszczki. Świadomość osobowych czynników powodujących wykwity jest istotnym krokiem w radzeniu sobie z opryszczką.

Jak radzić sobie z opryszczką?

Polecany dla Ciebie
Opryszczka

Dlaczego mam nawracające wykwity opryszczki?

Ponieważ wirus nigdy nie opuszcza organizmu po pojawieniu się pierwszego wykwitu, opryszczki nie da się wyleczyć, ale jej objawy można kontrolować. Na najwyżej kilka godzin lub na dzień przed pojawieniem się wykwitu opryszczki najprawdopodobniej będziesz odczuwać mrowienie lub swędzenie w okolicy warg. Podjęcie działań przeciwko opryszczce na tym najwcześniejszym etapie jest najskuteczniejszym sposobem jej kontrolowania i może przyczynić się do powstania mniejszego wykwitu, który szybko się zagoi.

Dyskretny plaster na opryszczkę COMPEED® mogą pomóc zapobiegać nasilaniu się wykwitów opryszczki i powstawaniu licznych strupów. Dzięki zawartości aktywnego żelu hydrokoloidowego plaster może również przyspieszyć gojenie się wykwitów. Ponadto plastry na opryszczkę COMPEED® są dyskretne, co pomaga uniknąć zakłopotania w interakcjach społecznych. Plastry te można stosować na każdym etapie rozwoju wykwitu. Wciąż obowiązuje przy tym ta sama ogólna zasada: im szybciej, tym lepiej. Plastry na opryszczkę COMPEED® nie tylko pomagają w szybszym gojeniu się wykwitów, ale również łagodzą ból i zmniejszają ryzyko przeniesienia zakażenia z rany. Plaster działa jak bariera ochronna, skutecznie zmniejszając ryzyko przeniesienia wirusa na inne osoby. Plastry te sprawdzają się jako wysoce skuteczna metoda leczenia opryszczki wargowej, jednocześnie zabezpieczając ranę przed zewnętrznymi czynnikami środowiskowymi.

Inną opcją są leki przeciwwirusowe, które mogą powstrzymać replikację wirusa, tym samym zapobiegając powstawaniu wykwitów opryszczki, lub przynajmniej zmniejszyć rozmiar wykwitów i skrócić czas gojenia. Leki przeciwwirusowe przeznaczone do leczenia opryszczki zwykle są dostępne w formie doustnej lub kremów.

Źródła

1

Światowa Organizacja Zdrowia — Herpes simplex virus (styczeń 2017 r.) — https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/herpes-simplex-virus

2

Karlsmark T i wsp. Randomized clinical study comparing Compeed® cold sore patch to acyclovir cream 5% in the treatment of herpes simplex labialis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2008 Nov;22(10):1184-92. doi: 10.1111/j.1468-3083.2008.02761.x