Wskazówki dotyczące zapobiegania i leczenia opryszczki

Wykwity opryszczki (popularnie: opryszczka lub „zimno”) są grupami pęcherzyków wypełnionych płynem. Pęcherzyki często występują w skupiskach na wardze i wokół ust. Wyróżniamy kilka faz rozwoju opryszczki. Przed wystąpieniem wykwitu często wyczuwalne jest mrowienie lub kłujący ból. Później pojawiają się pęcherze, które zwykle pękają, sączą się, a następnie pokrywają się strupami i znikają w ciągu kilku dni do dwóch tygodni. W przypadku braku leczenia wykwit opryszczki utrzymuje się na skórze zwykle przez 7 do 10 dni, ale może też pozostawać na skórze do dwóch tygodni. Mimo że na opryszczkę nie ma lekarstwa, ból i nasilenie objawów związanych z wykwitem można kontrolować, a proces gojenia — przyspieszyć.

Wykwity opryszczki powoduje wirus herpes simplex typu 1 (HSV‑1). Istnieją dwa typy wirusa herpes simplex: HSV‑1 i HSV‑2. Ten pierwszy jest odpowiedzialny za powstawanie wykwitów opryszczki wargowej, zlokalizowanych wokół ust, najczęściej na wargach. Opryszczka typu 1 jest powszechnie znana po prostu jako zwykła opryszczka lub „zimno”, natomiast wirus HSV‑2 powoduje opryszczkę narządów płciowych. Ogólnie rzecz biorąc, opryszczka jest wysypką na skórze i błonach śluzowych. Charakteryzuje się zaczerwienieniem problematycznego obszaru, a następnie powstawaniem pęcherzyków, które mogą pękać, wskutek czego tworzą się strupy.

Wykwity opryszczki mogą być nie tylko irytujące, ale również wywoływać poczucie zakłopotania, co ma negatywne skutki społeczne i emocjonalne. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do izolacji społecznej. Jeżeli cierpisz na opryszczkę, nie jesteś sam. Około dwie trzecie osób poniżej 50. roku życia jest zakażonych wirusem opryszczki typu 1 (HSV‑1), a więc wirusem odpowiedzialnym za powstawanie wykwitów opryszczki[1].

W Europie odpowiada to nieco ponad 200 milionów kobiet (69%) i 187 milionom mężczyzn (61%). Zakażenie wirusem opryszczki przebiega w większości przypadków bezobjawowo, lecz może powodować też lekkie objawy lub bolesne pęcherze.

Wykwity opryszczki są zaraźliwe od pojawienia się początkowych objawów aż do ich ustąpienia. Od dnia 1–2 pęcherze opryszczki są wypełnione cząsteczkami wirusa, który przenosi się przez ślinę, bezpośredni kontakt przez skórę lub dotknięcie przedmiotu, którego wcześniej używała osoba zakażona wirusem.

Możesz przenosić wirusa nawet, gdy nie masz jeszcze żadnych widocznych objawów opryszczki. Jest to jednak o wiele mniej prawdopodobne, niż w sytuacji kontaktu przy istniejącym wykwicie opryszczki.

W płynie zalegającym w pęcherzykach znajduje się wirus, dlatego wykwity opryszczki są najbardziej zaraźliwe, gdy pęcherze się sączą. Pierwszy epizod opryszczki zasadniczo ma miejsce 2 do 20 dni po kontakcie z osobą zakażoną.

Wykwity opryszczki, powodowane przez wirusa herpes, są zaraźliwe do czasu ich całkowitego zaniku, co zwykle następuje po około dwóch tygodniach. Wykwity opryszczki są najbardziej zaraźliwe, gdy płyn wycieka z ran. Kiedy wykwit pokryje się strupem, ryzyko przeniesienia wirusa na inne osoby znacznie się zmniejsza, chociaż nie oznacza to, że opryszczka nie jest już zaraźliwa. Strup może pęknąć w trakcie jedzenia lub przy uśmiechu, a płyn może wyciekać na zewnątrz.

Opryszczka przenosi się łatwiej, gdy występują wykwity i na skórze obecne są czynne rany lub pęcherzyki. Jednak wirus herpes można nadal przenosić na innych, nawet gdy nie występują żadne oznaki lub objawy.

Wykwity opryszczki są najbardziej zaraźliwe, gdy płyn wycieka z ran.

Należy ograniczyć do minimum wszelki kontakt z ranami powstałymi wskutek opryszczki. Zawsze myj ręce po kontakcie z wykwitem opryszczki, aby uniknąć przenoszenia wirusa z miejsca na miejsce, na przykład do oczu, do nosa lub na paznokcie.

Do czasu całkowitego zaniku wykwitów opryszczki i strupów należy chronić siebie i innych przed zakażeniem. Powietrzno- i wodoszczelne opatrunki medyczne, takie jak dyskretne plastry na opryszczkę COMPEED®, pomagają zapobiegać rozprzestrzenianiu się wirusa na inne obszary ciała oraz chronić innych.

Jeśli opryszczka nie jest leczona, zwykle trwa 7-10 dni, ale może utrzymywać się do dwóch tygodni.
Po pierwszym zakażeniu wirusem wykwity powstają zazwyczaj w ciągu kilku dni. Oznaki i objawy mogą być różne, w zależności od tego, czy jest to pierwszy wykwit, czy nawrót, który zazwyczaj cechuje się mniejszym nasileniem. Wykwity opryszczki często powstają w tym samym miejscu, co wcześniej, a proces rozwoju opryszczki dzieli się zwykle na pięć etapów, które trwają łącznie od 7 do 10 dni. Wczesne etapy są najbardziej bolesne i charakteryzują się największą wrażliwością.

Po zakażeniu wirus pozostaje przez większość czasu nieaktywny. Mimo to raz na jakiś czas wirus może zostać reaktywowany przez pewne czynniki, które pobudzają wystąpienie wykwitów opryszczki. Wyróżniamy dwie grupy przyczyn tego typu:
Czynniki związane ze stanem osoby zakażonej

Jeżeli zostaniesz zakażony wirusem HSV‑1, zwykle początkowo powoduje on wykwit opryszczki. Następnie wirus pozostaje w organizmie do końca życia osoby zakażonej, ale dopóki wirus znajduje się w stanie uśpienia, nie dochodzi do wykwitów opryszczki. Wiele czynników może obudzić wirusa, który w konsekwencji zaczyna się replikować i roznosić. Jednocześnie układ odpornościowy próbuje walczyć z wirusem, co powoduje stan zapalny (ból i zaczerwienienie).

Większości z tych czynników nie można całkowicie uniknąć lub ich uniknięcie jest trudne. Jednak możesz spróbować zmienić swoje nawyki, aby zmniejszyć ryzyko ponownej aktywacji wirusa.

Radzenie sobie ze stresem poprzez uprawianie sportu, medytacji i jogi, lub po prostu znalezienie czasu wyłącznie dla siebie, to tylko przykłady sposobów, które warto wypróbować, aby uniknąć zaostrzenia objawów choroby.

W okresach zmian pór roku może dochodzić do przesuszenia lub pękania warg. Jak zatem oddziaływać na przyczyny opryszczki wargowej? Nawilżanie ich balsamem jest najlepszą obroną przed pierzchnięciem. Jeżeli w Twoim przypadku światło słoneczne jest czynnikiem sprzyjającym wykwitom opryszczki, jeszcze lepszym rozwiązaniem będzie używanie balsamu do ust blokującego promienie słoneczne (filtr SPF 15 lub wyższy).

Znajomość indywidualnych czynników sprzyjających opryszczce i ich rozpoznanie daje ogromną przewagę w kontrolowaniu wykwitów. Aby uzyskać tę wiedzę, pomocne może okazać się prowadzenie dzienniczka, w którym będziesz zapisywać poziom stresu, zdarzenia istotne w codziennym życiu, spożywane pokarmy, informacje na temat snu itp. Rozpoznanie zdarzeń wyzwalających nowe wykwity pozwoli Ci poznać przyczyny opryszczki i działać z większym wyprzedzeniem, aby zapobiegać ich pojawianiu się w przyszłości.

Zazwyczaj pierwszymi oznakami pojawienia się opryszczki są mrowienie, swędzenie lub pieczenie, zwykle w okolicy ust. Następnie zaczynają pojawiać się pęcherze wypełnione płynem. Warto pamiętać, że chociaż pęcherze zwykle tworzą się wokół ust i nosa, mogą pojawić się w dowolnym miejscu na twarzy. Większość ludzi zauważa, że opryszczka zaczyna się po określonych czynnikach wyzwalających, zwykle zimnej pogodzie lub stresie.

Ponieważ wirus nigdy nie opuszcza organizmu po pojawieniu się pierwszego wykwitu, opryszczki nie da się wyleczyć, ale jej objawy można kontrolować. Na najwyżej kilka godzin lub na dzień przed pojawieniem się wykwitu opryszczki najprawdopodobniej będziesz odczuwać mrowienie lub swędzenie w okolicy warg.

Dyskretny plaster na opryszczkę COMPEED® mogą pomóc zapobiegać nasilaniu się wykwitów opryszczki i powstawaniu licznych strupów. Dzięki zawartości technologii aktywnego żelu hydrokoloidowego plaster może również przyspieszyć gojenie się wykwitów. Ponadto plastry na opryszczkę COMPEED® są dyskretne, co pomaga uniknąć zakłopotania w interakcjach społecznych. Plastry te można stosować na każdym etapie rozwoju wykwitu. Wciąż obowiązuje przy tym ta sama ogólna zasada: im szybciej, tym lepiej. Dyskretne plastry na opryszczkę COMPEED® nie tylko pomagają w szybszym gojeniu się wykwitów, ale również łagodzą ból i zmniejszają ryzyko przeniesienia zakażenia z rany. Plaster działa jak bariera ochronna, skutecznie zmniejszając ryzyko przeniesienia wirusa na inne osoby. Plastry te sprawdzają się jako wysoce skuteczna metoda leczenia opryszczki wargowej, jednocześnie zabezpieczając ranę przed zewnętrznymi czynnikami środowiskowymi.

Inną opcją są leki przeciwwirusowe, które mogą powstrzymać replikację wirusa, tym samym zapobiegając powstawaniu wykwitów opryszczki, lub przynajmniej zmniejszyć rozmiar wykwitów i skrócić czas gojenia. Leki przeciwwirusowe przeznaczone do leczenia opryszczki zwykle są dostępne w formie doustnej lub kremów.

Dorośli, którzy mają opryszczkę, nie powinni całować niemowląt ani pozwalać niemowlętom dotykać ran z dwóch powodów.

Opryszczka zwykle jest całkiem niegroźna, ale może przerodzić się w poważniejszy problem u osób z jeszcze nie w pełni wykształconym układem odpornościowym. Układ odpornościowy zwykle chroni organizm przed infekcją. Osoba o słabym układzie odpornościowym jest podatna na poważniejszy przebieg infekcji niż większość innych ludzi. W tym kontekście wirus opryszczki może być niebezpieczny dla niemowląt w wieku poniżej 6 miesiąca życia.
Po zakażeniu niemowlę będzie podatne na opryszczkę do końca swojego życia.

Te same środki ostrożności należy stosować w przypadku osób zakażonych HIV (ludzki wirus niedoboru odporności) oraz osób chorych na raka i poddawanych chemioterapii. Konieczne jest zatem zachowanie szczególnej czujności w kontaktach z tymi osobami oraz podejmowanie działań w celu uniknięcia zakażenia ich wirusem opryszczki (HSV).